Detentie: Kindvriendelijk of Traumatisch?

Eind augustus publiceerde Minister Faber antwoorden op de schriftelijke vragen van Kati Piri (Groenlinks-PvdA). De vragen waren gesteld op 12 juli 2024 in het kader van de detentie en uitzetting van de familie Babayants. In dit bericht willen wij de vragen en antwoorden in een realistisch perspectief plaatsen. Zeker nu we gisteren opnieuw een moeder vanuit het detentiecentrum aan de telefoon hadden met huilende kinderen op de achtergrond.
Leest u even door de eerste saaie juridische teksten in dit artikel heen, om vervolgens te lezen hoe het in werkelijkheid gaat!

De vragen waren gesteld in het kader van de detentie en uitzetting van de familie Babayants. In dit artikel concentreren wij ons op de vragen rond de detentie van de kinderen. Hierover stelde Piri twee vragen:

1. Hoe verhoudt het besluit om de kinderen van de familie Babayants uit te zetten zich tot artikel 2 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind, dat discriminatie op basis van de status van de ouders verbiedt? Kunt u toelichten hoe u ervoor zorgt dat deze kinderen niet worden gediscrimineerd als gevolg van de verblijfsstatus van hun ouders?
2. Bent u zich bewust van de negatieve impact die detentie heeft op de ontwikkeling en het welzijn van kinderen? Hoe rechtvaardigt u de detentie van de kinderen van de familie Babayants in het licht van deze negatieve effecten?

De antwoorden van de minister luiden als volgt:

1. Detentie, ook wel vreemdelingenbewaring is een ingrijpende maatregel. Zeker voor minderjarigen. Om die reden is de maatregel een ultimum remedium. Wanneer er sprake is van gezinnen met minderjarige kinderen wordt de maatregel nog meer dan gebruikelijk met sterke terughoudendheid toegepast conform artikel A5/2.4. Vreemdelingencirculaire 2000. De maatregel van bewaring wordt door de rechter getoetst. Toch kan het nodig zijn om vreemdelingenbewaring toe te passen om zo het gezin beschikbaar te houden voor het vertrek. Naast de reguliere voorwaarden moet in het geval van een gezin met minderjarigen ook worden voldaan aan aanvullende voorwaarden. Zo moet bijvoorbeeld de vertrekprocedure eerder zijn vermeden of belemmerd waardoor geen medewerking is verleend aan de vertrekprocedure. Daarnaast duurt de bewaring zo kort mogelijk; de uitzetting moet in beginsel binnen twee weken kunnen worden gerealiseerd. De tenuitvoerlegging van de maatregel vindt plaats in Justitieel Complex Zeist (JCZ), waar de Gesloten Gezinsvoorziening (GGV) is gevestigd. Deze locatie is speciaal voor gezinnen met minderjarigen ontwikkeld met een minimale detentiebeleving en toegang tot zorg. Zo verblijven de gezinnen in een eigen woning op het terrein, is er volledige bewegingsvrijheid binnen het complex en toegang tot speel- en sportvoorzieningen.
2. Zoals in het antwoord op de vorige vraag aangegeven wordt uiterst terughoudend omgegaan met de inbewaringstelling van gezinnen met minderjarigen. De bewaringsomstandigheden voldoen aan de geldende wet- en regelgeving. Bovendien wordt de GGV breder in Europa gezien als een best practice ten aanzien van de bewaring van gezinnen met minderjarigen. Ik zie daarom geen reden om het bewaringsbeleid te herzien.

In de beantwoording geeft de minister aan dat met sterke terughoudendheid omgegaan wordt met gezinsdetentie. Eén van de wezenlijke voorwaarden is dat de vertrekprocedure eerder moet zijn vermeden of belemmerd. In het geval van de familie Babayants is hier absoluut geen sprake van. Zij hebben voortdurend in het AZC gewoond, hebben zich conform regelgeving altijd keurig gemeld, en meegewerkt aan terugkeergesprekken. Er kan dus niet gesteld worden dat de vertrekprocedure belemmerd of vermeden is. Conform de beantwoording van de Minister had in deze situatie dus geen detentie mogen plaatsvinden.

De 2e vraag van mevrouw Piri ging over de negatieve impact van detentie op de ontwikkeling en het welzijn van kinderen?
In de beantwoording verwijst de Minister naar de Gesloten Gezinsvoorziening (GVV), die volgens haar best practice is en bewegingsvrijheid biedt. Een formalistisch antwoordt, daarom gingen wij op zoek naar de werkelijke beleving. Wij gingen op bezoek bij de familie. We kregen het verhaal van zoon Aram mee op papier evenals een tekening die dochter Ariana maakte toen ze in detentie zat. Hieronder publiceren wij deze twee. Het antwoord op de vraag of een GVV kindvriendelijk is lijkt ons na het zien van deze documenten vrij duidelijk!

Hieronder ziet u de tekening van de 13 jarige Ariana. Deze tekening maakte ze in de Gesloten Gezinsvoorziening in Zeist. Je ziet de angst in de ogen. Dat wil je niet zien bij een kind.

Hieronder de verklaring van Aram over de gebeurtenissen bij het op transport zetten vanuit de Gezinsvoorziening naar Schiphol. Een behandeling die je zware criminelen geeft, maar geen onschuldige jongeren. De tekst in het rood en de arceringen zijn van ons, de tekst is volledig door Aram opgesteld.

Het oordeel of dit gezinsvriendelijke detentie is, laten we aan u. In onze beleving in elk geval niet.